Dziś - Kazimierz Przerwa-Tetmajer

DZIŚ

Dawniej się trzeba był zużyć, przeżyć
by przestać kochać, podziwiać i wierzyć;
dziś - pierwsze nasze myśli są zwątpieniem,
nudą, szyderstwem, wstrętem i przeczeniem.

Dzieci krytyki, wiedzy i rozwagi,
cudzych doświadczeń mając pełną głowę,
choćby nam dano skrzydła Ikarowe,
nie mielibyśmy do lotu odwagi.
My nie tracimy nic, bośmy od razu
nic nie przynieśli - i tylko nam bywa
tak źle, że na złe takie brak wyrazu,
a serce pęka w nas i we krwi pływa

Symbolika, "Wesele" Stanisław Wyspiański

Symbole rzeczowe:

• Chata w Bronowicach - Polska
• Sznur - zniewolenie
• Złoty róg - wezwanie do walki
• Złota podkowa - szczęście odłożone na później, chciwość, egoizm

Sceny symboliczne: 

1. Chocholi  taniec- wymowa pesymistyczna- symbol uśpienia, bierności, społeczeństwa niezdolnego do walki, pogrążonego w letargu; wymowa optymistyczna- w przyszłości naród obudzi się i stanie do walki
   
   
2. Widok chłopów z kosami- symbol dzielności, odwagi chłopów- bitwa pod Racławicami

Symbole osobowe:

1. Widmo – Ludwik de Laveaux, narzeczony Marysi Mikołajczykównej, zmarł na gruźlice, przychodzi do Marysi. Symbol niespełnionej miłości, tęsknoty.

 
2. Stańczyk- błazen królewski z czasów Zygmunta Starego i królowej Bony. Przychodzi do dziennikarza – Ludolf Staszewski popierający stronnictwo konserwatywne. Symbolizuje inteligencje, patriotyzm, mądrość, próbuje uświadomić dziennikarzowi że powinien zachęcić Polaków do działania a nie ich usypiać.

3. Rycerz- Zawisza Czarny przychodzi do poety – K. Przerwy- Tetmajera(dekadent). Symbol chwały, potęgi narodu, próbuje uświadomić aby zrezygnował z niemocy słabości , stał się przywódcą narodu, budził do walki.

4. Hetman- Franciszek Ksawery Branicki jeden ze zdrajców targowickich, przychodzi do pana młodego(Lucjan Rydel) . Uświadamia pana młodego że zdradził swoją warstwę. 

5. Upiór- Jakub Szela- przywódca rabacji galicyjskiej z 1864r. Symbolizuje krwawą rzeź. Przychodzi do dziada jeden z buntowników rabacji,przypomina mu o tym wydarzeniu. Dziad zdaje sobie sprawę z konfliktu między warstwami, zgoda jest pozorna.

6. Werynhora- ukraiński przywódca- prcychodzi do gospodarza- Włodzimierz Tetmajer. Przekazuje mu misje zorganizowania powstania, która zostaje zaprzepaszczona

Wybrani bohaterowie, "Wesele" Stanisław Wyspiański

• Pan Młody - Lucjan Rydel, poeta, dramaturg, syn rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego 
• Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, przyrodni brat Kazimierza Przerwy- Tetmajera,  1890 roku wziął ślub z Hanną Mikołajczykówną, siostrą Jadwigi. 
• Gospodyni - Hanna Tetmajer z domu Mikołajczykówna, chłopskiego pochodzenia. 
• Marysia - Maria Mikołajczykówna, starsza siostra Jadwigi Mikołajczykówny, młodsza siostra Hanny.Była zaręczona z była zaręczona z malarzem, Ludwikiem de Laveaux, zmarłym na gruźlicę. Żona Wojtka, 
• Dziennikarz -Rudolf Staszewski  redaktor konserwatywnego pisma 
• Pan Młody - Lucjan Rydel, poeta, "ludoman" , syn profesora UJ, "pan, który bez butów chadzał"
• Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna
• Wojtek - Wojciech Susuł, chłop
• Ojciec - Jacek Mikołajczyk, ojciec Panny Młodej, gospodarz z Bronowic
• Jasiek - Jan Mikołajczyk, brat Panny Młodej, zgubił złoty róg
• Kasper - Kasper Czepiec, krewny Błażeja Czepca.
• Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, sławny poeta młodopolski, dekadent, człowiek oderwany od życia.
• Ksiądz - Ksiądz z Bronowic pochodzenia chłopskiego.
• Radczyni - Antonina Domańska, żona profesora UJ, autorka "Historii żółtej ciżemki" i "Paziów króla Zygmunta". 
• Czepiec - Błażej Czepiec, wuj Panny Młodej
• Klimina - baba wiejska, starościna wesela, chrzestna Isi
• Żyd - Hersz Singer, bronowicki karczmarz
• Rachela - Pepa (Józefa) Singer, córka karczmarza

Chłopomania

Chłopomania (Ludomania) - zjawisko charakterystyczny w okresie Młodej Polski. W tym okresie wzrosło zainteresowanie wsią, tradycją, obyczajami, barwnością. Artyści przenosili się na wsie, żeby  przyjmować i prowadzić wiejskie życie.

Przykładem chłopomani było wybieranie za małżonki przez inteligentów żon wśród wiejskich kobiet.

Miejsce, czas akcji - "Wesele" Stanisław Wyspiański

Miejsce: 

Polska, Chata w Ranowicach - pół mili od Krakowa.
 

Czas akcji: 

20 listopada 1900 rok (Pora roku to oczywiście jesień) 

• 1890r. (lato) ślub Włodzimierza Tetmajera z Hanną (Anną) Mikołajczykówną.

• 1900r. - ślub Lucjana Rydla (inteligenta, przyjaciel Tetmajera) z Jadwigą Mikołajczykówną (Chłopka; Siostra Hanny Tetmajer - z domu również Mikołajczykówną) 

"Wesele" składa się z trzech części: 

1.Komedia realistyczna, obyczajowa

2. Dramat fantastyczny, symboliczny 

3.Dramat narodowy

Charakterystyka inteligencji - "Wesele" Stanisław Wyspiański

• Wykazywali fascynacje tematyką wiejską - chłopomania, ludomania. Uznawali wsie jako miejsce ucieczki od zgiełku miast, szarości, codziennej rutyny. Wieś stawała się dla nich miejscem inspiracji, natchnienia - ostoja, arkadia, opoka; oderwanie się od rzeczywistości.
• Marzyciele
• Wykazywali brak zainteresowania polityką
• Uważali chłopów za ciemną masę, która nie interesuje się niczym innym wybiegającym po za sprawy teren swojej parafii.
• Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, przyrodni brat Gospodarza (Włodzimierza Tetmajera)  pragnie miłości,  marzy o napisaniu dramatu dotyczącego miłości, rycerstwa i walki.  Znudzony życiem dekadenta.
• Radczyni dostrzega różnie występujące między odrębnością warstw społecznych i występujący brak społeczeństwa. 
• Inteligencja nie zna się na życiu, pracach wiejskich
• Pan Młody - Lucjan Rydel jest zafascynowany pięknem swojej wiejskiej/chłopskiej żony
• Pan Młody również traktuje Karczmarza jako intruza; Nazywa go Mośkiem co jest złośliwym określeniem dla żydów. 
• Nos, Tadeusz Nosowski - malarz, dekadent, pogrążył się w nałogu alkoholizmu, znudzony życiem.
• Inteligencja ma obawę ponownych wydarzeń jakie miały miejsce w 1846 roku ( Rabacja galicyjska, rzeź galicyjska)  Otwarcie mówią, że zapomnieli o wyrządzonych krzywdach, jednak można uznać to za kłamstwo. Ponieważ  nadal wspominają w jaki sposób bliscy zostali zabijani i nie mogą wyzbyć się strachu. 
• Pan Młody prezentuje przez swoje zachowanie "chłopomanię".
• Gospodarz widzi szansę na pojednanie warstw 
• Gospodarz dostrzega również w chłopach spadkobierców cnót piastowskich. 

Charakterystka chłopów - "Wesele" Stanisław Wyspiański

• Wykazywali zainteresowanie polityką 
• Uczestniczyli w wojnach, w Japonii 
• Czytali gazety, posiadali świadomość tego co dzieje się na Świecie
• Odczuwali bardzo, że szlachta ma ich za niższą, gorszą, mało inteligentną warstwę. 
• Byli skłonni do bójek, bijatyk, pijaństwa. 
• Agresywni, porywczy, mściwi, egoiści.
• Są pełni świadomi swojej niższości 
• Żyd dostrzega różnice miedzy polsko-żydowską  społecznością i różnice między warstwami na poziomie chłop - inteligent 
• Czepiec podkreśla odmienność stanów.
• Chłopi są gotowi do walki, bez namysłu wzięli by broń i walczyli, jednak brakuje im kogoś kto nimi pokieruje - przywódcy. 
• Inteligenci postrzegają również chłopów jako istoty piękne, zdrowe i silne.
• Rachaela to córka karczmarza, młoda, samodzielna, inteligentna, zaradna.
• Są zaangażowani w swoją pracę, przykładają do tego bardzo dużą wagę i dbają o swoją rolę oraz uprawy - całe gospodarstwo. 
• Wykazują się pobożnością, religijnością
• Są dumni z wydarzeń podczas zaboru austriackiego - 1846r. rzeź galicyjska. 
• Temperamentni, okrutni, kłótliwi, zachłanni 
• Gospodarz (Włodzimierz Tetmajer) który uczestniczy w społeczeństwie chłopskim od 10 lat, w które włączył się przez ślub z chłopską dziewczyną Hanną Tetmajer (Mikołajczykówną z domu) wierzy w pojednanie tych dwóch grup społecznych (chłopów z inteligencją)